Mae nodweddion daearyddol Enlli yn ei gwneud hi’n un o’r mannau tywyllaf yn y DU. Mae’r golau o’r tir mawr yn cael ei gyfyngu gan fynydd Enlli a’r llygredd golau mawr agosaf yn dod o Ddulyn, 70 milltir (113km) i ffwrdd dros Fôr Iwerddon.

​

Gan ddefnyddio’r dechnoleg ddiweddaraf, cafodd rhaglen bedair blynedd ei chynnal fel rhan o’r cais i fonitro ansawdd awyr y nos mwyn dangos ei bod yn ddigon tywyll i gymhwyso ar gyfer y dynodiad. Roedd yr IDA hefyd yn gofyn am gynllun rheoli golau yn ogystal â thystiolaeth ffotograffig er mwyn cytuno i ddynodiad Enlli.

 

Bu Mari Huws yn un o wardeniaid Enlli yn rhan o’r broses ymgeisio am y statws, dywedodd: “Fel rhywun sy’n byw yma, rydw i wastad yn cael fy syfrdanu gan harddwch yr ynys – ac mae awyr y nos yn rhan fawr o hynny. Yn dilyn sicrhau’r dynodiad newydd, rydym yn edrych ymlaen at groesawu ymwelwyr i’r ynys dros y misoedd a’r blynyddoedd nesaf i ni fedru rhannu ein stori unigryw gyda nhw. Roedden ni’n gwybod ein bod yn byw mewn lle arbennig, mae’r statws yma yn cadarnhau hyn, gyda’r Noddfa Awyr Dywyll Ryngwladol yn gosod Enlli yn gadarn ar lwyfan rhyngwladol. Mewn byd sy’n wynebu llygredd cynyddol, mae’n fraint gallu gweithio tuag at ddiogelu rhywbeth mor arbennig ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.”

​

Derbyniodd y cais gefnogaeth gan Lywodraeth Cymru, ynghyd â nifer o leoliadau Awyr Dywyll eraill yng Nghymru gan gynnwys Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog a Pharc Cenedlaethol Eryri, Cyngor Cymuned Aberdaron, Cyfoeth Naturiol Cymru, yn ogystal â phrosiect NOS (prosiect awyr dywyll leol), cymdeithasau seryddiaeth a Chyngor Gwynedd.

​

Yn dilyn sicrhau statws IDSS, mae Ymddiriedolaeth Ynys Enlli yn bwriadu parhau â’r gwaith i warchod yr awyr dywyll sydd i’w weld o Enlli, trwy godi ymwybyddiaeth o’r lleoliad unigryw, yn ogystal â hyrwyddo pwysigrwydd awyr dywyll yn lleol ac yn genedlaethol.

​

Gweler fideo am y statws awyr dywyll yma ar Youtube.